BAZI BİDATLER
2006-08-20
NAMAZDAN SONRA TOPLUCA YAPILAN TESBİHAT
        Bir olay meydana geldi: Endülüs’te bir cami imamı, insanların namazlardan sonra dua etme adetini terk etti. Pek çok ülkede bu adet yaygındı. İmam namazdan sonra selam verince insanlar için dua eder, orada bulunanlar da amin derlerdi. Bunu terk eden imam , bu terk edişini Resulullah’ın (s.a.v.) ve ondan sonra gelen imamların böyle bir şeyi yapmayışına dayandırdığını iddia etti. Alimlerin kendi kitaplarında seleften ve fıkıhçılardan naklettiklerine göre ne Resulullah (s.a.v.) ne de ondan sonra gelen imamlar böyle bir şey yapmamışlardır. (O böyle iddia ediyordu)
        Resulullah’ın (s.a.v.) böyle bir şey yapmadığı açıktır. Çünkü onun farz ve nafile namazlardan sonraki hali şu iki şey arasında cereyan ederdi: Ya Allah’ı zikrederdi ki, bu örfte bu dua değildir ve cemaatin bunda bir payı yoktur. Cemaat sadece namaz dışındaki zikirlerde olduğu gibi onun söylediğinin aynısını veya benzerini söylerdi.
        Peygamberimizden rivayet edilen namazdan sonraki duaların hepsinin insanlarla birlikte değil, sadece kendi kendine dualar bağlamında zikredildiğini iyi düşünün. Duayı bu şekilde yapmak bu günkü insanlar için de bir hüccettir. Ancak şöyle denilebilir: mesela yağmur duası hutbesinde olduğu gibi bazı yerlerde insanların da duaya iştirak etmeleri gereği ortaya çıkabilir. Bu itiraza karşılık şöyle denilir: O tür yerlerde hazır bulunanlarla birlikte açıktan dua etmek bir zorunluluktur, her namazdan sonra böyle bir zorunluluğun olduğu nereden çıkartılıyor?
        Sonra biz deriz ki: Alimler namazdan sonra yapılan dua ve zikir gibi şeyler hakkında bunların sünnet ve vacip değil, müstehap olduğunu söylerler. Bu iki şeyin delilidir. Birincisi: Bu duaları Hz. Peygamber devamlı yapmamıştır. İkincisi: Hz. Peygamber bu duaları sesli yapmamıştır ve öğretme amaçlı yerlerin dışında açıktan söylememiştir. Eğer devamlı yapsaydı ve devamlı açıktan söyleseydi bu bir sünnet olurdu ve alimlerin bunun sünnet olmadığını söylemeleri caiz olmazdı. Çünkü alimlerin dediğine göre sünnetin özelliği devamlılığı ve insanların toplu oldukları yerlerde açıktan eda edilmesidir.
        Her zaman toplu dua yapmak Resulullah (s.a.v.)’in yaptığı bir iş değildir. Kavli ve takriri sünnetinde böyle bir şey yoktur.
        Buhari’nin Ümmü Seleme’den rivayetine göre Resulullah (s.a.v.) namazdan sonra selam verince çok az bir süre beklerdi.
        Müslim’in Hz. Aişe’den yaptığı rivayette ise şöyle geçer: Resulullah (s.a.v.) selam verdikten sonra : “Allahumme ente’s-selâmu ve minke’s-selam tebârekte yâ ze’l celâlive’l ikram” diyecek kadar otururdu.
        Resulullah’dan sonra gelen imamların yani halifelerin bu konudaki uygulamalarına gelince, sahih kitapların dışında fıkıhçılar Enes (r.a.) hadisinden şunu naklettiler: Enes dedi ki: Ben Hz. Peygamberin arkasında namaz kıldım; o selam verdiği zaman ayağa kalkardı. Hz. Ebu Bekir’in arkasında da namaz kıldım; o selam verdiğinde sanki kızgın bir taş üzerindeymiş gibi yerinden fırlardı.
        İbn Yunus es-Sıkılli, ibn Vehb’den, o da Harice’den rivayet ettiğine göre o, imamların selam verdikten sonra oturmalarını ayıplardı ve şöyle derdi: imamlar aynı anda selam verirler ve ayağa kalkarlar. İbn Ömer dedi ki: İmamın selam verdikten sonra yerinde oturması bidattir. 
        İbn Mes’ud (r.a.) şöyle dedi: İmamın kızgın bir taşın üzerinde oturması kendisi için bundan daha hayırlıdır.
Fıkıhçılar selam verdikten sonra ayağa kalkmakta acele etmeyi namazın faziletinden saydılar. Selamdan sonra orada oturmanın kibirlenmeye ve cemaate tepeden bakmaya yol açabileceği yorumunu yaptılar. [1]
        ŞABAN AYI'NIN 15. GECESİ HAKKINDA 
        Şaban ayının on beşinci gecesini ibadetle geçirmenin aslı konusunda et-Turtuşi'nin Ebu Muhammed el-Makdisi'den şöyle naklediyor. Ebu Muhammed el-Makdisi der ki: Beytü'l-Makdis te biz Recep ve Şaban aylarında kılınan bu nafile namazı bilmezdik. Bizde bu ilk defa 448 yılında ortaya çıktı. Beytü'l-Makdis te İbn Ebi’l-Hamra diye tanınan bir adam bize geldi. Bu adam güzel bir okuyucu idi. Gece kalktı ve Şaban’ın 15. gecesinde mescitte namaz kıldı. Arkasına bir kişi daha tekbir alarak namaza durdu. Sonra o ikisine, üçüncü ve dördüncü kişiler katıldı. Namazı tamamladığında arkasında kalabalık bir cemaat vardı. Sonra ertesi yıl tekrar gedi. Yine büyük bir kalabalık onunla namaz kıldı. Bu mescitte duyuldu, Mescidi Aksa’da ve insanların evlerinde yaygınlaştı. Sonra bu sürekli hale geldi ve günümüze kadar sanki bir sünnetmiş gibi devam etti. Turtuşi der ki: Ben Ebu Muhammed el-Makdisi’ye dedim ki: Ben seni de cemaatle o namazı kılarken gördüm. O dedi ki: Evet! Ben bundan dolayı Allah’a istiğfar ediyorum. [2]
        Biz diyoruz ki, bu uydurulmuş namazı kılmak için Şaban’ın 15. gecesini uykusuz geçiren kimse sabaha ancak uyuklayarak girer veya büsbütün tembelleşerek sabah namazını terk eder. Diğer bidatlerin durumu da böyledir. Bu ilaveler ondan daha evla ve önemli olan şeylerin iptali veya terki sonucunu doğurur. Hiçbir bidat yoktur ki, ondan daha hayırlı bir sünneti öldürmemiş olsun. [3]
        SABAH NAMAZINDAN SONRA KIRAAT İÇİN MUSHAF KONULMASI
        Mescitlerde sabah namazından sonra kıraat için Mushafların konulması bidattir. Malik der ki: Mushaf’ı ilk koyan kişi Haccac İbn Yusuf’tur. Yani mescitte sabah namazından sonra Mushaf’tan kur’an okumayı ilk defa tertip eden Haccac İbn Yusuf’tur. Velid Muhammed ibn Ahmed İbn Rüşd el-Kurtubi der ki: Onun yaptığının benzeri günümüze kadar devam etti.
        Bu bir bidattir. Yani mescide Mushaf konulmasını kasdediyorum. Çünkü aslında Mescitte Kur’an okumak meşrudur ve amel edilen bir şeydir. Ancak mescidin bu şekildeki bir kıraate tahsis edilmesi ( yani sabah namazı sonrasının bu işe tahsis edilmesi ve bunun adet haline getirilmesi) bidattir. [4]
        MESCİDLERİ VE MUSHAF’I SÜSLEMEK
        Mekruh olan bidatlerin örneklerine gelince, mescidleri ve Mushafları süslemek, Kur’an’ı Arapça lafızlarının anlamlarını değiştirecek şekilde musiki ile okumak bu tür bidatlerden sayılmıştır.
        Mescitte sabah ve ikindi namazına has olarak musafaha yapma hakkında şer’i bir delil bulunmamaktadır.
        Minareden dua yapmak, şiir ve kaside okumak bidattir. Çünkü kendilerine uyulan selef zamanında böyle bir şey yoktu. [5]
        CENAZENİN ÖNÜNDE YAPILAN CEHRİ ZİKİR
        Cenazeyi takip ederken sessizlik içinde kalmak, tefekkür etmek, düşünmek ve ibret almak sünnettir. Selef böyle yapardı. Onlara uymak sünnettir, onlara muhalefet etmek ise bidattir.
        İmam Malik şöyle demiştir: Bu ümmetin sonradan gelenleri hiçbir zaman öncekilerden daha doğru bir yolda olmayacaklar. [6]
 
İmam Şâtıbi – el-İ’tisam – Bidatler Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem
  
[1] İmam Şatıbi – Bidatler Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem s.388-392 (Kitap Dünyası Yayınları)
[2] İmam Şatıbi – Bidatler Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem s.194 (Kitap Dünyası Yayınları)
[3] A.g.e. s 409
[4] A.g.e. s. 198
[5] A.g.e. s. 238
[6] A.g.e. s. 303