YEME VE İÇME ÂDÂBI
[ Türkçe ]
آداب الأكل والشرب
[باللغة التركية ]
Te'lif:
Muhammed b. İbrahim et-Tuveycrî
تأليف/محمد بن إبراهيم التويجري
Terceme:
Muhammed Şahin
ترجمة: محمد بن مسلم شاهين
Tetkik: Ümmü Nebil
مراجعة: أم نبيل
Rabva Semti İslâmî Dâvet Bürosu
المكتب التعاوني للدعوة وتوعية الجاليات بالربوة بمدينة الرياض
142· Helâl olan yemekten yemek:
1. Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:
[ سورة البقرة الآية: 172 ] ([ Z
"Ey îmân edenler! Size verdiğimiz rızıkların temiz ve helâl
olanlarından yeyin. Eğer siz, yalnızca Allah’a ibâdet ediyorsanız
(gerçekten O'nun emrine teslim olup O'na itaat etmiş ve yalnızca O'na
ibâdet edip O'na hiçbir şeyi ortak koşmuyorsanız, kalpleriniz, dilleriniz ve
duyu organlarınızla) O’na şükredin."1
2. Allah Teâlâ yine şöyle buyurmuştur:
[ سورة الأعراف من الآية: 157 ]
"Yanlarındaki Tevrat ve İncil'de vasıfları yazılı buldukları o ümmî
(okuma-yazma bilmeyen) Peygambere tâbi olanlar var ya, işte o
Peygamber onlara iyiliği (tevhîdi, Allah'a itaati ve güzel olarak bilinen
her şeyi) emreder, onları kötülükten (şirkten, günahtan ve çirkin olarak
bilinen her şeyden) yasaklar, onlara (yiyecek ve içeceklerden) güzel ve
temiz olan şeyleri helâl, (domuz eti gibi) pis olan şeyleri ise haram
kılar."2
· Yemeğin üzerine Besmele çekmek ve kendisine yakın olan yerden
yemek:
1. Ömer b. Ebî Seleme'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
وَكانَْت يِدِي تَطِيشُ فِي الصَّحَْفةِ، ، (( كُنْتُ غُلاما في حَجْرِ رَسُولِ اللهِ
يَا غُلامُ! سَمِّ اللهَ، وَكُلْ بيَِمِينكَِ،وَكُلْ مِمَّا يَليِكَ،فَمَا
» : فَقَالَ لِي رَسُولُ اللهِ
"Ben, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’in terbiye ve
himâyesinde yetişen (ergenlik çağına ulaşmamış) küçük bir çocuktum
ve (yemekte) elim tabağın her yerinde dolaşırdı. Bunun üzerine
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bana:
- Ey evlât! Besmele çek, sağ elinle ve tabaktan sana yakın olan
yerden (önünden) ye, buyurdu. Bu yeme şeklini hiç bırakmadım ve onu
kendime âdet haline getirdim."1
2. Abdullah b. Mes'ud'dan -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( مَنْ نَسِيَ أَْن يَذُْكَر اللهَ فِي أَوَّلِ طَعامِهِ، فَلْيَقُْل حِيَن يَذْكُر: باِسْمِ اللهِ فِي أََّولِِه
وَآِخرِه، فَإنَّهُ يسْتقَْبلُِ طَعَامَُه جَدِيدًا، وَيمْنعَُ الْخَبيِثَ مَا كَانَ يُصِيُب مِنْهُ.))
[أخرجه ابن حبان وابن السني]
"Kim, yemeğinin başında Allah'ın adını anmayı (Bismillah demeyi)
unutursa, hatırladığı zaman: 'Bismillahi fî evvelihî ve âhirihî' (yemeğin
başında ve sonunda Bismillah), desin. Böylelikle o, yemeğine yeni
başlamış ve yemeğinden yiyen şeytana da engel olmuş olur."2
· Sağ elle yemek ve içmek:
Abdullah b. Ömer'den -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُْم فَلْيأَكُْلْ بيَِمِينِه، وَإذَا شََِرب
فَلْيَشَْربْ بيَِمِينِِه، فَإنَِّ
الشَّيطْاَنَ يَأكُْلُ بشِِمَالِهِ، وَيَشَْرُب بشِِمَالِهِ.)) [أخرجه مسلم]
"Sizden biriniz, yiyeceği zaman sağ eliyle yesin, içeceği zaman
sağ eliyle içsin. Çünkü şeytan sol eliyle yer ve sol eliyle içer."3
· Bir şey içerken kabın dışına nefes-alıp vermek:
1 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî;hadis no:5376.Lafız, Buhârî'ye âittir. Müslim;
hadis no:2022.
2 Hadis sahihtir.İbn-i Hibbân; hadis no: 5213. İbn-i Sünnî; hadis no: 461.Bkz: "Silsiletu'l-Ehâdîsi's-Sahîha";hadis
no: 198.
3 Müslim; hadis no: 2020.
Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
o şöyle demiştir:
يَتَنَفَّسُ فِي الشَّرَابِ ثَلاثاً، وَيَقُولُ: إنَّهُ أَرَْوى،
وَأَْبرَُأ، (( كَانَ رَسُولُ اللهِ
وَأمْرَُأ.)) [متفق عليه]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- (bir kaptan) içerken üç
defa nefes alır ve şöyle derdi:
- Çünkü böyle yapmak; susuzluğu daha çok giderir, içerken
meydana gelebilecek eziyetten daha uzaktır (veya susuzluk elemini
daha çok giderir) ve daha güzel yutulur."1
· Başkasına bir şey içirirken nasıl yapmalıdır?
Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
o şöyle demiştir:
أُتِيَ بلَِبَنٍ قَدْ شِيبَ بمَِاءٍ وَعَنْ يَمِينِِه أَعْرَاِبٌّي،
وَعَنْ (( أنَّ رَسُولَ اللهِ
الْأيَْمَنُ فالأَيْمَنُ.)) [متفق عليه] » : يَسَارِهِ أَُبو بَكْرٍ،
فَشَرِبَ ثُمَّ أَعْطَى الْأعَْرَابِيَّ، وَقَالَ
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'e, içerisine kuyu suyu
karıştırılmış2 süt getirildi. Sağında bir bedevî, solunda da Ebu Bekir vardı.
Sütten önce kendisi içti, sonra kalanını bedevîye verdi ve şöyle
buyurdu:
-Sağ tarafta olana verin, sağdan devam edin (sağ tarafta bulunan
daha önce gelir ve daha hak sahibidir)."3
· Oturarak içmek sünnettir:
Ebu Saîd el-Hudrî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
زَجَر عَنِ الشُّرْبِ قَائمِا.ً)) [أخرجه مسلم] (( أَنَّ النَّبيَِّ
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta içmekten
nehyetti."4
· Ayakta içmenin câiz oluşu:
1 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no:5631.Müslim; hadis no:2028.
Lafız,Müslim'e âittir.
2 Eskiden sıcak ülkelerde yeni sağılan süt sıcak olduğundan dolayı sütü soğutmak için içerisine soğuk su
katılırdı.
3 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî;hadis no: 2352. Müslim; hadis
no:2029.Lafız,Müslim'e âittir.
4 Müslim; hadis no: 2025.
en-Nezzâl b. Sebra'dan rivâyet olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
(( أَتَى عَلِيٌّ ت عَلَى بَاِب الرَّحَبَةِ، فشَرِبَ قَائمًِا فَقَالَ: إنَِّ نَاًسا يَكْرَهُ
فَعَلَ كَمَا رَأْيتمُونِي فَعَلْتُ.)) أَحدُهْم أَنْ يَشَْربَ وهُوَ قَائمٌِ، وَإنِِّي رأَْيتُ النبَّيَِّ
[أخرجه البخاري]
"Ali -Allah ondan râzı olsun- Rahabe kapısına geldi (Kûfe'de halkın
ihtiyacını gidermek için geniş bir alana oturdu). Ardından ayakta su
içerek şöyle dedi: Bazı insanlar, ayakta içmeyi çirkin
görmektedir.Şüphesiz ben, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'i
beni yaparken gördüğünüz gibi yaparken (ayakta su içerken)
gördüm."1
· Altın ve gümüş kaptan yememek ve içmemek:
Huzeyfe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre, o
şöyle demiştir:
"Ben, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'i şöyle buyururken
işittim:
(( لاَ تَلْبَسُوا الْحَِريرَ وَلا الِّديَباجَ، وَلا تشَْربُوا فِي آنيَِِة الذَّهَبِ وَالْفِضَِّة، وَلا تَأكُْلُوا فِي صَِحافهَِا؛ فَإنَّهاَ لَهُمْ فِي الدُّنْياَ، وَلَناَ فِي الْآخِرَة.ِ)) [متفق عليه]
"Hâlis ipek ve brokar (bir yüzü kabartma ipek) elbise giymeyin.
Altın ve gümüş kaplarda içmeyin, altın ve gümüş tabaklarda da
yemeyin. Çünkü bunlar, dünyada onlar (kâfirler), âhirette ise bizim
içindir."2
· Yemek nasıl yenir?
1. Ka'b b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
يَأكُْلُ بثِلَاثَِ أَصابِعَ، وَيَلَْعقُ يَدَهُ قَبلَْ أَنْ يَمْسَحَهَا.)) (( كَانَ رَسُولُ اللهِ
[أخرجه مسلم]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- üç parmağı ile yemek yer
ve elini silmeden önce onu yalardı."3
1 Buhârî; hadis no: 5615.
2 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no: 5426. Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 2067.
3 Müslim; hadis no: 2032.
2. Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
كَانَ إذَِا أَكَل طَعَاما لعَِقَ أَصَابِعَهُ الثلَّاثَ، قَالَ: وَقَالَ: (( أنَّ رَسُولَ اللهِ
إذَِا سَقَطَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُْم فَلْيُمِطْ عَنْهَا الْأذَى وَليْأَكُْْلهَا، وَلا يَدَعْهَا للِشَّيطْاَنِ.
وَأَمَرنَا أَنْ نَسْلُتَ القَصْعَةَ، قَالَ: فَإَّنكُمْ لا تَدْرُونَ فِي أَِّي طَعامِكُمُ البَْرَكَةُ.))
[أخرجه مسلم]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- yemek yedikten sonra üç
parmağını yalardı.
Enes dedi ki: Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
- Birinizin lokması (elinden) düştüğü zaman, ona bulaşan eziyeti
giderip lokmasını yesin ve onu şeytana bırakmasın.
(Enes dedi ki:) Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- yemek
kabının içini sıyırmamızı (silmemizi) emrederek şöyle buyurdu:
-Zirâ siz, bereketin, yemeğinizin neresinde olduğunu bilmezsiniz."1
3. Abdullah b. Ömer'den -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
أَنْ يَقْرِنَ الرَُّجلُ بَيَْن التمََّْرتَْيِن حَتَّى يَْستأَذْنَِ (( نهَى رَسُولُ اللهِ
أَصْحَاَبهُ.)) [متفق عليه]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, bir kimsenin, (beraber
hurma yediği) arkadaşlarından izin almadan iki hurma tanesini birlikte
yemesini yasakladı."2
4. Ebu Hureyre'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
(( ليِأَكُْلْ أَحَدُكُمْ بيَِمِينِِه، وَليَْشَْْرب بيَِمِينِِه، وَليْأَخُْذْ بيَِمِينِهِ، وَليُْعْطِ
بيَِمِينِهِ، فَإنَّ الشَّيطْاَنَ يَأْكُلُ بشِمَالِهِ وَيَشَْرُب بِشِمَالِهِ، وَيُْعطيِ بِشِمَالِهِ، وَيَأْخُذُ
بِشِمَالِهِ.)) [أخرجه ابن ماجه]
"Biriniz (yerken) sağ eliyle yesin, (içerken) sağ eliyle içsin, (bir şey
1 Müslim; hadis no: 2024.
2 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no:2455. Müslim; hadis
no:2045.Lafız,Müslim'e âittir.
alırken) sağ eliyle alsın, (verirken) sağ eliyle versin. Çünkü şeytan sol
eliyle yer, sol eliyle içer, sol eliyle verir ve sol eliyle alır."1
· Ne kadar yemek yemelidir?
1. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur:
(2 1 0 / . - , + * )...)
[ [سورة الأعراف من الآية: 31
"(Allah'ın size rızık olarak verdiği helâl şeylerden) yeyin ve için, fakat
israf etmeyin; çünkü Allah (yeme ve içmede) israf edenleri asla
sevmez."2
2. Âişe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre, o
şöyle demiştir:
مُنْذُ قَدِمَ الْمَِدينةَ مِنْ طَعامِ بُرٍّ ثَلاثَ ليََالٍ تبِاَعا (( مَا شَبعَِ آلُ مُحََّمدٍ
حَتَّى قُبضَِ.)) [متفق عليه]
"Muhammed -sallallahu aleyhi ve sellem-, Medine'ye gelişinden
vefat etmesine kadar, üç gün üstü üste buğday yemeğinden (yiyerek)
doymamıştır."3
· Yemekte kusur aramamak:
Ebu Hureyre'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
o şöyle demiştir:
طَعَاماً قَطُّ، إِنِ اشْتَهَاهُ أَكَلَهُ، وإنْ كَرِهَهُ تَرَكهُ.)) [متفق عليه] (( مَا عابَ النبَّيُِّ
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- (yenmesi mübah olan)
bir yemekte hiçbir zaman kusur aramamıştır. Yemek hoşuna gittiği
(iştahı çektiği) zaman onu yer, hoşuna gitmediği zaman ise onu
bırakırdı (yemezdi)."4
· Yemekten çok yememek:
1 Hadis sahihtir.İbn-i Mâce; hadis no: 3266. Bkz: "Silsiletu'l-Ehâdîsi's-Sahîha'; hadis no: 1236.
2 A'râf Sûresi: 31.
3 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no:5416.Müslim; hadis no:2970.Lafız,
Müslim'e âittir.
4 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no:5409.Lafız,Buhârî'ye âittir.Müslim;
Abdullah b. Ömer'den -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( اَلَْكافرُِ يأكُْل فِي سَبْعَةِ أمْعَاءٍ، وَالْمُْؤمِنُ يَأكُْل فِي مِعىً وَاحِدٍ.)) [متفق عليه]
"Kâfir, yedi mide ile yer, mü'min ise bir mide ile yer."1
· Yemek yedirmenin ve yemeği paylaşmanın fazîleti:
1. Câbir b. Abdullah'tan -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'i şöyle derken işittim:
(( طَعَامُ الوَْاحِِد يكِْفي الْإثنَيِن، وَطَعامُ الْإثْنَينِ يَكْفِي الْأرََْبَعَة، وَطَعامُ
الْأرََْبعَِة يَْكِفي الثمََّانيَِةَ.)) [أخرجه مسلم]
"Bir kişinin yemeği, iki kişiye yeter. İki kişinin yemeği, dört kişiye
yeter. Dört kişinin yemeği, sekiz kişiye yeter."2
2. Abdullah b. Amr'dan -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
أَيُّ الْإِسْلاَمِ خَيْرٌ؟ قَالَ: تُطْعِمُ الطعَّامَ، وَتَقْرَأُ (( أَنَّ رَجُلا سَألََ النبَِّيَّ
السَّلامَ عَلَى مَنْ عَرَفْتَ وَعَلَى مَنْ لَمْ تَعْرِْف.))[متفق عليه]
"Bir adam, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'e:
- İslâm'ın hangi haslet ve amelleri daha hayırlı (ve insanlar için
daha faydalı)dır? diye sordu.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
- Yemek yedirmen, tanıdığın ve tanımadığın (her müslüman)a
selâm vermendir."3
3. Ebu Eyyub el-Ensârî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
إذَِا أُتَِي بطِعََامٍ أَكَل مِنْهُ، وَبَعَثَ بِفَضْلِهِ إلَِيَّ.)) (( كَانَ رَسُولُ اللهِ
1 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir.Buhârî; hadis no:5393. Müslim; hadis
no:2060.Lafız,Müslim'e âittir.
2 Müslim; hadis no: 2059.
3 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 6236.Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 39.
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, kendisine bir yemek
getirildiği zaman ondan yer, kalanını da bana gönderirdi."1
· Yemek yiyen kimsenin, yediği yemeği övmesi:
1. Câbir b. Abdullah'tan -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
سَألََ أْهَلُه اْلُأدمَ، فَقَالُوا: مَا عِنْدَنا إَِّلا خَلٌّ. فَدَعَا بِهِ، فجَعَلَ (( أَنَّ النَّبيَِّ
يَأكُْلُ بهِ، وَيَقُولُ: نعِْمَ الْأدُُمُ الْخَُّل، نعِْمَ الْأدُُمُ الْخَُّل.)) [أخرجه مسلم]
" Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- ev halkından ekmekle
birlikte yiyecek bir katık istedi. Onlar da:
- Yanımızda sirkeden başka bir şey yok, dediler.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- onu getirmelerini istedi.
Sirke gelince onunla yemeye başladı.Hem yiyor, hem de:
-Sirke ne güzel katıktır, sirke ne güzel katıktır, diyordu."2
· Bir şey içerken içine üflememek:
Ebu Saîd el-Hudrî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
عَنِ الشُّْربِ مِنْ ثُلْمَةِ القَْدَحِ، وَأَنْ يُنْفَخَ فِي (( نهَى رَسُولُ اللهِ
الشَّرَابِ.)) [أخرجه أبو داود والترمذي]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- kadehin kırılan yerinden
içilmesini ve içeceğe üfürülmesini yasakladı."3
· Bir topluluğa su ikram eden kimse, en son kendisi içer:
Ebu Katâde'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
o şöyle demiştir:
وَِفي آخِرِهِ- قَالَ: إنَِّ سَاقيَِ الْقَوْمِ آخُِرهُمْ - (( خَطبَنََا رَسُولُ اللهِ
شُْربا.ً)) [أخرجه مسلم]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bize hitap etti. -Hadisin
1 Müslim; hadis no: 2053.
2 Müslim; hadis no: 2052.
3 Hadis sahihtir. Ebu Dâvud; hadis no: 3722. Lafız, Ebu Dâvud'a âittir. Tirmizî; hadis no: 39.
sonunda şöyle buyurdu- : Bir topluğa su ikram eden, o topluluğun en
son içenidir."1
· Yemeği topluca yemek:
Vahşî b. Harb, babasından, o da dedesinden rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
(( أَنَّ أصْحَابَ النَّبيِِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَّلَم قَالُوا يَا رَسُولَ اللهِ! إنَِّا نَأكُْلُ وَلَا
نَشْبَعُ؟ قَالَ: فَلعََّلكُمْ تَفْتَرِقُونَ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: فَاْجَتِمُعوا عَلى طَعَامِكُمْ، وَاذْكُرُوا
اسْمَ اللهِ عَلَيْهِ يَُباَركْ لَكُمْ فِيهِ.)) [ رواه أبو داود وابن ماجه]
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'in ashâbından bazı
kimseler:
-Ey Allah'ın elçisi! Yemek yiyoruz, ama doymuyoruz, dediler.
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
- Yoksa yemeğinizi tek tek mi yiyorsunuz? diye sordu.
Onlar:
- Evet (tek tek yiyoruz), dediler.
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
- Yemeğinizi toplu halde yeyin ve üzerine Allah'ın adını anın
(Besmele çekin) ki yemeğinize bereket gelsin."2
· Ev sahibinin, kendisinin misâfire ikramda bulunması ve ona hizmet
etmesi:
1. Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:
[27- [سورة الذاريات الآيات: 24
"(Ey Peygamber!) İbrahim'in ağırlanan misafirlerinin haberi sana
geldi mi? (Onlar İbrahim tarafından ağırlanan kıymetli meleklerdi.) Hani
onlar onun yanına (evine) girdiklerinde: Sana selâm olsun! dediler. O
da: Size de selâm olsun! diye cevap vermişti. Onlara: Siz, tanımadığım
1 Müslim; hadis no: 681.
2 Hadis hasendir. Ebu Dâvud; hadis no: 3764. Lafız, Ebu Dâvud'a âittir. Sahîh-i Sünen-i Ebî Dâvud; hadis
no: 3199. İbn-i Mâce; hadis no: 3286; Sahîh-i Sünen-i İbn-i Mâce; hadis no: 2657.
yabanlarsınız (gariplersiniz), dedi. Onlara yemek getirmek için gizlice
âilesinin yanına giderek semiz bir danayı kesip ateşte kızarttıktan sonra
getirmiş. Onların önlerine koyup: Yemez misiniz? demişti."1
2. Ebu Şureyh el-Ka'bî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( مَنْ كَاَن يُؤْمِنُ بِاللهِ وَاليَْوْمِ الْآخِرِ فَلْيكُْرِمْ ضَيْفَُه، جائِزَتُهُ يومٌ وَليَلَْةٌ،
وَالضِّيَافَةُ ثلاثَةُ أَيَّامٍ فَمَا بعْدَ ذَلكَِ فَهُوَ صَدَقٌَة، وَلا يَحِلُّ لَهُ أَنْ يَثْوِيَ عِنْدَهُ حَتَّى
يُْحِرَجهُ.)) [متفق عليه]
"Kim, Allah'a ve âhiret gününe îmân ediyorsa, misâfirine ikramda
bulunsun. Misâf're ikram hakkı, bir gün, bir gecedir. Misâfirlik de üç
gündür, bundan sonrası ise bir sadakadır. Ev sahibine sıkıntı verinceye
kadar misâfirin orada kalması, kendisine helâl olmaz."2
· Yemek yerken oturma şekli nasıl olmalıdır?
1. Cuhayfe'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur
(( إِنِّي لاَ آكُل مُتكَّئِاً.)) [أخرجه البخاري]
"Ben, (bir yere) yaslanarak yemek yemem." 3
2. Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
مُْقِعيا يَأكُْل تَمْراً.)) [أخرجه مسلم] (( رَأْيُت النبَّيَِّ
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'i dizlerini dikerek
uyluklarının üzerine oturmuş bir halde hurma yerken gördüm."4
3. Abdullah b. Busr'dan -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
عَلَى رُكْبتَيَْهِ يَأكُْلُ، فَقَالَ شَاةً، فَجثَا رَسُولُ اللهِ (( أَْهدَْيتُ للِنَّبِيِّ
أَعْرَابِيٌّ: مَا هَذِهِ الْجِلْسَةُ؟ فَقَالَ: إنَِّ اللهَ جَعَلَنِي عَبْدًا كَرِيمًا، وَلمَ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا
1 Zâriyât Sûresi: 24-27.
2 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 6135.Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 48.
3 Buhârî; hadis no: 5398.
4 Müslim; hadis no: 2044.
"Ben, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'e (pişirilmiş) bir keçi
hediye ettim. Bunun üzerine dizlerinin üzerine oturarak onu yemeye
başladı.
(Orada bulunan) bir bedevî (hayâtında hiçbir zaman bu kadar
yüce bir tevâzû görmemiş olmanın verdiği şaşkınlıkla): Bu nasıl oturuş?
dedi.
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu ki:
- Allah beni, inatçı bir zorba değil, şerefli bir kul olarak yarattı."1
· Meşgul olan kimsenin yeme şekli nasıldır?
Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
o şöyle demiştir:
يَقِْسُمهُ وَهُوَ مُحْتَفِزٌ، يَأكُْلُ مِنْهُ بتِمَْرٍ، فجَعَلَ النَّبيُِّ (( أُتِيَ رَسُولُ اللهِ
أَكْلًا ذَرِيعًا -وَفِي رِوَايَةِ زُهَيْرٍ- أَكْلًا حَثيِثاً.)) [أخرجه مسلم]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'e bir miktar hurma getirildi.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- aceleyle onu paylaştırmaya
başladı.Bu sırada hurmayı hızlı hızlı yiyordu." 2
· Uykudan önce su kabının ağzını, Allah Teâlâ'nın adını anarak
kapatmak:
Câbir'den -Allah ondan ve babasından râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( وَأَغْلقِْ بَاَبكَ، واْذكُِر اْسَم اللهِ، وَأَْطِفئْ مِصْباَحَكَ وَاذْكُرِ اْسَم اللهِ،وَأَوكِ
سِقَاءَكَ واْذكُِر اسْمَ اللهِ،وَخَمِّرْ إنَاءَكَ،َواذْكُِر اسْمَ اللهِ، وَلوَ تَعْرُض عَلَيهِْ شيئْا.ً))
[متفق عليه]
"Kapını kapat ve kapatırken de Allah'ın adını an. Kandilini
(lambanı) söndür ve söndürürken de Allah'ın adını an. Su kabının ağzını
iyice bağla ve bağlarken de Allah'ın adını an.(Yemek) kabının ağzını
kapat ve kapatırken de Allah'ın adını an.(Yemek kabının) ağzını
1 Hadis sahihtir. Ebu Dâvud, hadis no: 3773. İbn-i Mâce, hadis no: 3263.Lafız, Ebu Dâvud'a âittir.
2 Müslim; hadis no: 2044.
kapatacak bir şey bulamazsan, enlemesine de olsa üzerine (çubuk
gibi) bir şey koy."1
· Hizmetçi ile beraber yemek:
Ebu Hureyre'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
(( إِذَا أَتَى أَحَدَكُمْ خادمُِهُ بطَِعامِهِ، فَإنْ لَمْ يجْلِسُْه مَعهُ فَلْينُاَوِلْهُ أُكْلَةً أَوْ
أُكْلَتَيِن أَوْ لُْقمًَة أَوْ لُقْمَتيَنِ، فَإنَّهُ وََِلي حََّرُه وَعِلاَجَهُ.)) [متفق عليه]
"Birinize hizmetçisi yemeğini getirdiği zaman onu yanına (yemeğe)
oturtmazsa, ona bir-iki lokma veya bir-iki çiğnem versin. Çünkü
(yemeğin) sıcaklığını çekmiş ve pişirme âletlerini o temin etmiştir."2
· Yemek hazır olduğunda namazdan önce yenmesi:
Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre,
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
(( إِذَا وُِضَع العَْشاءُ وَُأقيِمَِت الصَّلاةُ، فَابْدَؤُوا باِلعَْشَاءِ.)) [متفق عليه]
"Akşam yemeği sofraya konulduğu zaman, yatsı namazı
kılınmaya başlanmışsa, önce akşam yemeğini yeyin."3
· Yemek kabından nasıl yemelidir?
Abdullah b. Abbas'tan -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle
buyurmuştur:
(( إِذَا أَكَل أَحَدُكُمْ طَعَاماً، فَلاَ يَأكُْلْ مِْن أَْعلَى الصَّحْفَةِ، وَلَكِنْ ليِأَكُْلْ مِنْ
أَسْفَلِهَا، فَإنَّ الْبَركَة تَنْزِلُ مِنْ أَْعلاَهَا.) [أخرجه أبو داود والترمذي]
"Biriniz yemek yiyeceği zaman çanağın ortasından yemesin. Fakat
alt tarafından yesin. Çünkü bereket, çanağın ortasından iner."4
· Süt içtiği zaman ne yapmalıdır?
1 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 3280.Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 2012.
2 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 5460.Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 1663.
3 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 5463.Lafız,Buhârî'ye âittir.
Müslim; hadis no: 557.
4 Hadis sahihtir.Ebu Dâvud; hadis no: 3772.Lafız, Ebu Dâvud'a âittir.Tirmizî; hadis no: 1805.
Abdullah b. Abbas'tan -Allah ondan ve babasından râzı olsunrivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
إنَِّ لَهُ » : شَرِبَ لبَنًَا، ثُمَّ دَعَا بمَِاءٍ فَتَمَضَْمضَ، وَقَالَ (( أنَّ النَّبِيَّ
دَسَمًا.)) [متفق عليه]
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- süt içtikten sonra su
isteyip (o suyla) ağzını çalkaladı (mazmama yaptı) ve şöyle buyurdu:
- Sütün yağı vardır (süt, yağlı bir besindir)."1
-
· Yemekten sonra ne söylenmelidir?
1. Ebu Umâme'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, o şöyle demiştir:
كَانَ إذَا رَفَعَ مَائدَِتَهُ، قَالَ: اَلْحَمُْد كَثِيراً طَيبِّا مُباَركا فيِِه (( أَنَّ النَّبيَِّ
غَْيَر مَكْفِيٍّ وَلا مُوَدَّعٍ وَلا مُسْتغََْنىً عنُْه رََّبناَ.)) [أخرجه البخاري]
"Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-'in sofrası kaldırdığı
zaman şöyle derdi:
- Riyâdan uzak ve bereketi kesilmeyen çok, sonsuz ve terk
olunmayan, kendisinden müstağnî olunmayarak yapılan hamd,
Rabbimiz Allah’adır."2
2. Ebu Eyyub el-Ensârî'den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet
olunduğuna göre, o şöyle demiştir:
إذَا أَكَل أَوْ شَِرَب قَالَ: اَلْحَمْدُ الَّذِي أَطْعَمَ وَسقَى (( كَانَ رَسُولُ اللهِ
وَسَّوَغُه، وجَعَل لَهُ مَْخَرجاً.)) [أخرجه أبو داود]
"Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- yemek yedikten veya bir
şey içtikten sonra şöyle derdi:
- Bunu yediren, içiren, içe sindiren (boğazdan kolayca geçiren) ve
(dışarı çıkması için) ona bir çıkış yolu yaratan Allah'a hamdolsun."3
3. Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:
1 Buhârî ve Müslim'in üzerinde ittifak ettikleri hadistir. Buhârî; hadis no: 211.Müslim; hadis no: 358. Lafız,
Müslim'e âittir.
2 Buhârî; hadis no: 5458.
3 Hadis sahihtir. Ebu Dâvud; hadis no: 3851.
(( إنَّ اللهَ لَيَْرضَى عَنِ العَْبْدِ أَنْ يَأْكُلَ الْأكَْلََة فيَحْمَدَهُ عَلَيهَا، أَوْ يَشَْرب
الَّشَْربةَ فيَحْمَدَهُ عَليْهَا.)) [أخرجه مسلم]
"Şüphesiz Allah Teâlâ, kulunun bir şey yedikten sonra hamd
etmesinden ve bir şey içtikten sonra hamd etmesinden hoşnut olur." 1
(( اَللَّهُمَّ أَطْعَمْتَ وَأَسْقَْيتَ وَأَغْنيَْتَ وَأَقْنيَْتَ وَهَدَيْتَ وَأحْيَيْتَ، فَلَكَ
الْحَمْدُ عَلَى مَا أَعْطَيْتَ.)) [أخرجه أحمد]
4. "Allahım! Yedirdin, içirdin, başkalarına muhtaç bırakmadan bol
bol verip hoşnut ettirdin, hidâyet ettin ve hayat verdin. Verdiğin bütün
nimetlere karşılık hamd, yalnızca sanadır."2
· Misâfirin eve giriş ve çıkış vakti
Allah Teâlâ bu konuda şöyle buyurmuştur:
[ [سورة الأحزاب الآية: 53
"Ey îmân edenler!Yemeğe izin verilmeden, vaktine de bakmadan
Peygamberin evine girmeyin. Fakat dâvet edildiğiniz zaman girin.
Yemeği yiyince hemen dağılın, yemekten sonra sohbete dalmayın."3
· Misâfirin yemek sahibine yapacağı duâ:
((اَللَّهُمَّ بَاِركْ لَهُمْ في مَا رَزْقتَهُمْ،وَاغْفِرْ لَهُمْ وَارَْحمْهُْم.)) [أخرجه مسلم]
1. "Allahım! Kendilerine rızık olarak verdiklerine bereket ver; onları
bağışla ve onlara merhamet et."4
2. Enes b. Mâlik'ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Sa'd b. Ubâde'ye -Allah
ondan râzı olsun- geldiğinde Sa'd kendisine bir ekmek parçası ile
1 Müslim; hadis no: 2734.
2 Hadis sahihtir. İmam Ahmed; hadis no: 16712.Bkz: "Silsiletu'l-Ehâdîsi's-Sahîha"; hadis no: 71.
3 Ahzâb Sûresi: 53
4 Müslim; hadis no: 2042
zeytinyağı getirdi.Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- yedikten
sonra şöyle duâ etti:
(( أَفْطَرَ عِْنَدكُمُ الصَّائمُِونَ، وَأَكَلَ طَعَامَكُم الْأبََْراُر، وَصَلَّتْ عَلَيكُمُ
الْمَلاَئِكَةُ.)) [أخرجه أبو داود وابن ماجه]
"Oruçlular yanınızda iftar etsin, yemeğinizi iyiler yesin ve melekler
sizin için Allah'a istiğfarda bulunsun."1
· Kendisine su ikram eden veya etmek isteyene yapılan duâ:
(( اَللَّهُمَّ أَطْعِمْ مْن أَطَْعمَنيِ، وَأَسِْق مَنْ أَسْقَانِي.)) [أخرجه مسلم]
"Allahım! Beni doyuranı sen de doyur, bana içirene de sen de
içir."2
1 Hadis sahihtir. Ebu Dâvud; hadis no: 3854.Lafız, Ebu Dâvud'a âittir. İbn-i Mâce; hadis no: 1747.
2 Müslim; hadis no: 2055.
